Báo Kiên Giang Báo Kiên Giang
  • Video
  • Podcast
  • Chính trị
  • Kinh tế
  • Xã hội
  • Văn hóa - Giải trí
  • Giáo dục
  • Khoa học - Công nghệ
  • Pháp luật
  • Du lịch
  • Sức khỏe
  • Thế giới

Đời sống Ẩm thực

Theo dõi báo điện tử Kiên Giang trên

Đậm đà vị mắm quê

26/11/2022 11:08

(KGO) - Từ xa xưa, nhắc đến Miệt Thứ, người ta nghĩ ngay đến một nơi có điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, nhưng bù lại có nguồn cá đồng phong phú giúp người dân sáng tạo nên món ăn độc đáo dự trữ trong thời gian nghịch mùa. Món khô, món mắm từ đó gắn bó mật thiết với người dân vùng quê Miệt Thứ, làm nên nét đặc trưng trong văn hóa ẩm thực nơi đây.

Là 1 trong 4 huyện của vùng U Minh Thượng, Vĩnh Thuận quê tôi góp phần tạo nên nét đặc trưng trong văn hóa ẩm thực vùng này bởi hương vị đậm đà của món mắm đồng đặc trưng mang đậm hồn quê xứ sở.

Để có được món mắm thơm ngon, đậm đà và đẹp mắt là quá trình kỳ công của các bà, các mẹ. Từ khâu chọn cá, làm cá đến ủ mắm, tất cả đều tỉ mỉ kết hợp bí quyết gia truyền. Cá sau khi làm sạch cho vào khạp ủ đủ thời gian thấm đều gia vị là đến khâu chao đường, trộn thính, mật ong, rượu, khóm…

Thính được làm từ gạo rang đến khi thơm và vàng đều, sau đó xay nhuyễn. Đường chao mắm phải là loại đường chảy có màu vàng ánh được thắng đến khi sánh lại. Mắm đem ra rửa sạch, thoa lên từng con mắm lớp đường vừa thắng xong, sau đó xếp vào khạp. 
Hơn 30 năm gắn bó với vùng đất này cũng là bấy nhiêu năm bà tôi gắn bó với nghề làm mắm. Hàng năm, vào mùa mưa, khi ông tôi cùng các chú, các bác đi đặt lọp, giăng lưới là bà tôi đã rửa mấy cái khạp da bò sạch sẽ rồi đem phơi nắng cho ráo để ủ mắm. Có nhiều loại mắm như mắm cá lóc, mắm cá sặc, cá rô và sau này còn có mắm cá trắm cỏ khi nguồn lợi cá đồng giảm…

Tùy kích thước của từng loại cá mà giảm gia vị cho thịt mắm đậm đà, độ mặn ngọt vừa phải, phần xương của mắm rịu nhưng phần thịt của con mắm vẫn chắc, đỏ au bắt mắt mới thành công. Để có chất lượng mắm như vậy, ngoài kinh nghiệm trong các công đoạn làm mắm, ông bà tôi còn có cách gài mắm độc đáo, đó là dùng mo cau và sóng dừa.

Tôi nghe ông bà kể, vì ngày xưa làm mắm bằng nhiều loại khạp lớn nhỏ khác nhau, miệng khạp không đều nên phải tìm mo cau khô, đo vào vừa miệng khạp rồi cắt tròn đậy kín, dùng thanh sóng dừa gài chặt lại. Mo cau dẻo đậy vào đến đâu khít với thành khạp đến đó nên giữ khạp không bị côn trùng tấn công, nhất là con dòi. 

Ngoài nguồn lợi cá đồng, quê tôi còn có nhiều loại rau rừng, rau đồng như đọt choại, năn bộp, bồn bồn, hẹ nước... vừa góp phần làm hương vị độc đáo trong bữa cơm hàng ngày vừa tạo nguồn sinh kế cho người dân quê tôi.  

Vốn quen với tập quán cây nhà lá vườn, có gì dùng nấy nên hầu như những bữa cơm quê đều gắn với những món ăn quen thuộc, không tốn tiền mua. Mắm cá lóc đồng để nguyên con chiên lên chín đều, nêm nếm gia vị, cho củ hành tím, thịt ba rọi, chỉ như vậy thôi là hết sạch nồi cơm. Chỉ với con mắm cá lóc đồng, mớ rau vừa hái, người dân quê tôi biến tấu được một vài món ăn phong phú cho bữa cơm gia đình. Lẩu mắm ăn kèm rau đồng, rau rừng, còn mắm chưng ăn kèm khế, chuối sống.

Mâm cơm quê đậm đà hương vị mắm đồng với các món lẩu mắm, mắm chưng ăn cùng các loại rau đồng, rau rừng là đặc sản của vùng sông nước miền Tây.

Nét văn hóa ẩm thực ấy được hình thành nên từ sự mộc mạc, giản dị của người miền quê. Món mắm đồng còn gắn bó mật thiết với người dân miền quê trong những khi đi ruộng, đi rừng. Những bữa cơm vội, không có gì cao sang, cầu kỳ mà đậm đà hương vị của hồn quê sông nước. Cùng với nét đẹp lao động, những bữa cơm mộc mạc trên đồng càng làm gắn bó hơn cái nghĩa, cái tình của người miền quê chân lấm tay bùn.

Từ ý tưởng ban đầu ủ mắm dự trữ trong nhà trở thành tập quán và hình thành nên nghề làm mắm quê tôi. Nhờ cách ủ mắm độc đáo, giai đoạn đầu ủ cá bằng muối hột, đến khi đem ra chao đường, thính mắm xong, bà tôi ủ lại bằng nước mắm cốt được nấu cá đồng do bà tự nấu, nhờ vậy con mắm đậm đà và có màu sắc bắt mắt.

Mặc dù nhà bà tôi không để bảng hiệu nhưng người dân trong xóm đều biết và đến mua rồi giới thiệu hoặc mua làm quà cho bà con. Nhờ vậy mà mắm làm ra đến đâu bán hết đến đó. Bà tôi hay vừa bán vừa cho thêm, không tính toán thiệt hơn. Bà nói, của nhà mình làm được, với lại ban đầu bà cũng chỉ làm để dành ăn, bây giờ nhờ bán mắm có thêm thu nhập như vậy là bà vui lắm rồi. Người dân quê tôi là vậy, mạnh mẽ vươn lên trong gian khó nhưng lại xởi lởi với nhau bởi cái tình cái nghĩa mới là trên hết. 

Quê hương - tiếng gọi thiêng liêng và tự hào bởi ở đó mỗi người luôn có cho mình những ký ức khó phai. Với tôi, quê hương là nơi có dòng kênh hiền hòa, tắm mát cả tuổi thơ, có những chiều trôi nhẹ theo dòng chảy của dòng sông Trẹm, dòng Chắc Băng, có những đồng năn, đồng choại xanh non mơn mởn chờ tay người hái và có cả những ngày đi bắt hôi sau mỗi đợt tát đìa rồi được ăn cá đồng nướng trui, xem các bà, các mẹ làm khô, làm mắm.

Hương vị mắm nồng đượm thoảng theo hương khói bếp ấy là đặc trưng của quê hương tôi, ngửi thấy là trong bụng cồn cào muốn ăn. Mắm chưng ăn cùng khế chua, chuối chát quyện vào nhau tạo nên hương vị thơm ngon đặc trưng và là đặc sản của vùng sông nước miền Tây. Cùng khói lam chiều lãng đãng, mùi mắm thơm lừng tỏa ra từ góc bếp quê trở thành một phần ký ức khó phai trong tâm trí người dân quê tôi. 

Hương vị ấy có đủ mặn, ngọt, chua, chát, như thuở người dân quê tôi đối mặt với khó khăn khi mới đặt chân đến vùng đất này. Thế nhưng, dẫu có khó khăn, gian khổ, họ vẫn luôn đùm bọc nhau, cùng vượt qua và cùng thích nghi để rồi tạo nên giá trị cho cuộc sống, điểm tô cho bức tranh quê mộc mạc thêm nhiều gam màu đặc sắc. Cũng như hương vị mắm Vĩnh Thuận quê tôi góp phần làm phong phú đặc sản mắm Nam bộ. 

Bài và ảnh: HỒNG MỤI

Tin liên quan

>Thưởng thức món ngon cốm dẹp

Thưởng thức món ngon cốm dẹp

(KGO) - Ẩm thực của đồng bào Khmer phong phú và đa dạng, mỗi khi đến dịp lễ, tết quan trọng, người Khmer thường chế biến nhiều món ăn ngon, mang đậm bản sắc dân tộc, trong đó có món cốm dẹp, món ăn truyền thống trong lễ hội Ok Om Bok.

>Chuối ngào đường - hương vị khó quên của tuổi thơ

Chuối ngào đường - hương vị khó quên của tuổi thơ

(KGO) - Trái chuối dẻo dẻo được áo lớp đường ngọt thanh là thức ăn vặt gắn với tuổi thơ nhiều trẻ em miền Tây Nam bộ.

>Món ngon dân dã từ bồn bồn

Món ngon dân dã từ bồn bồn

(KGO) - Bồn bồn là đặc sản của một số tỉnh miền Tây Nam bộ, loại cây này mọc ở những vùng trũng. Bồn bồn có thể làm ra nhiều món ngon hấp dẫn, dân dã ở miền tây sông nước.

Tin cùng mục

Thơm ngon cá lóc luộc hèm

Thơm ngon cá lóc luộc hèm

Thưởng thức ẩm thực Tây Bắc, Tây Nguyên tại TP. Rạch Giá

(KGO) - Không cần đi xa, chỉ cần ghé TP. Rạch Giá (Kiên Giang), bạn có thể tìm được những món ăn đặc sản vùng núi Tây Bắc, Tây Nguyên khá đúng hương vị bản địa.

  • Hương vị dưa cải ngày xuân
    Hương vị dưa cải ngày xuân
  • [Ảnh] Làm mắm tép, dưa muối ăn tết
    [Ảnh] Làm mắm tép, dưa muối ăn tết
  • Món ngon từ tôm càng xanh
    Món ngon từ tôm càng xanh
  • 20 đội tham gia hội thi ẩm thực đặc sản Kiên Giang năm 2024
    20 đội tham gia hội thi ẩm thực đặc sản Kiên Giang năm 2024

Tin nổi bật

Kiên Giang đảm bảo cơ sở vật chất phục vụ kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông

Kiên Giang đảm bảo cơ sở vật chất phục vụ kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông

Lấy ý kiến nhân dân sửa đổi, bổ sung một số điều  của Hiến pháp năm 2013 trên ứng dụng VNeID

Lấy ý kiến nhân dân sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 trên ứng dụng VNeID

Thủ tướng: Lập tổ công tác đặc biệt, mở đợt cao điểm truy quét buôn lậu, hàng giả

Thủ tướng: Lập tổ công tác đặc biệt, mở đợt cao điểm truy quét buôn lậu, hàng giả

Xây dựng Kiên Hải thành đặc khu hành chính có tính đặc thù

Xây dựng Kiên Hải thành đặc khu hành chính có tính đặc thù

Mức độ nguy hiểm và biện pháp phòng bệnh uốn ván

Mức độ nguy hiểm và biện pháp phòng bệnh uốn ván

Tổng Bí thư: Lấy ý kiến nhân dân về sửa đổi Hiến pháp 2013 đảm bảo đúng tiến độ

Tổng Bí thư: Lấy ý kiến nhân dân về sửa đổi Hiến pháp 2013 đảm bảo đúng tiến độ

Kịp thời bố trí kinh phí chi trả chế độ cho cán bộ, công chức, viên chức khi sắp xếp tổ chức bộ máy

Kịp thời bố trí kinh phí chi trả chế độ cho cán bộ, công chức, viên chức khi sắp xếp tổ chức bộ máy

Tiết kiệm điện hiệu quả tại hộ gia đình

Tiết kiệm điện hiệu quả tại hộ gia đình

  • Ẩm thực
  • Chính trị
  • Nông thôn mới
  • Xây dựng Đảng
  • Kinh tế
  • Phóng sự - Ghi chép
  • Thời trang
  • Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
  • Xã hội
  • Bạn đọc
  • Nhân sự
  • Tinh gọn bộ máy
  • Văn hóa - Giải trí
  • Cải cách hành chính
  • Giáo dục
  • Khoa học - Công nghệ
  • Quốc phòng - An ninh
  • Đối ngoại
  • Pháp luật
  • Du lịch
  • Sức khỏe
  • Thế giới
  • Truyện ngắn
  • Thơ
  • Tản văn
Media Báo in
  • Theo dõi báo Kiên Giang trên
  • Cơ quan chủ quản: Tỉnh ủy Kiên Giang
  • Tổng Biên tập: LÂM VĂN SỂN
  • Phó Tổng Biên tập: Võ Hoàng Đương - Nguyễn Việt Tiến - Lâm Việt Khởi
  • Toà soạn: Số 16 đường Mạc Đĩnh Chi, TP. Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang
  • Điện thoại: 0297.3899008 - Email: toasoan@baokiengiang.vn; baokiengiangdt@gmail.com (chuyên mục văn nghệ)
  • © 2021 Bản quyền thuộc về Báo Kiên Giang
  • Liên hệ quảng cáo: 0297.3949460. - Fax: 0297.3877518
  • Giấy phép số 60/GP-BTTTT do Bộ Thông tin và Truyền thông, cấp ngày 25/01/2022 
  • Ghi rõ nguồn khi phát hành thông tin tại website này.

Tổng số lượt truy cập: