Báo Kiên Giang Báo Kiên Giang
  • Video
  • Podcast
  • Chính trị
  • Kinh tế
  • Xã hội
  • Văn hóa - Giải trí
  • Giáo dục
  • Khoa học - Công nghệ
  • Pháp luật
  • Du lịch
  • Sức khỏe
  • Thế giới

Trang chủ Văn hóa - Giải trí

Theo dõi báo điện tử Kiên Giang trên

Chiếc cự củi quê xưa

25/08/2023 11:09

(KGO) - Thuở chưa có bếp gas, bếp điện, nhà ai cũng xài củi nên hầu như nhà nào cũng có vài cái cự củi quanh nhà hoặc chái bếp. Cự củi càng nhiều, chủ nhà càng yên tâm vì mùa mưa vẫn có củi để nấu cơm, nước hàng ngày.

Ở vùng quê Nam bộ thuở trước người dân thường gom góp phần nhánh cây hoặc các tàu dừa rụng, chặt thành từng đoạn, đem phơi khô để dành chụm lửa. Củi phơi khô chất thành đống dễ bị ẩm ướt nên người dân thường dùng các thanh gỗ dài hoặc cây tràm, cây tre già làm trụ hai đầu để cố định củi để dễ xếp lên không bị đổ. Cự củi ngoài sân thường cao hơn 1,5m, còn làm cự củi trong chái bếp thì tùy bếp thấp hay cao mà làm cự củi có độ cao và rộng phù hợp.

Tôi nhớ như in hình ảnh nội tôi ngày ngày nhặt nhạnh, chắt chiu từng nhánh cây, bó lá dừa khô để dành. Quê nội tôi ngày ấy cây cối um tùm, quanh năm mát mẻ, bình thường chỉ ra vườn nhặt những nhánh củi khô cũng đủ củi nấu cơm. Mỗi đợt dọn vườn, đốn cây phát quang để trồng cây ăn trái hoặc lấy gỗ đóng đồ dùng trong nhà, phần nhánh cây không dùng đến đem chất ra sân chờ rụng hết lá rồi chặt để xếp lên cự là xong.

Có nhiều loại củi như bình bát, trâm bầu, tàu dừa, lá dừa, vỏ dừa, sang hơn một chút thì có cây mắm, cây đước… Mỗi loại cây có khả năng bắt lửa khác nhau, cây bắt nhanh thì mau tàn và cháy hết sẽ thành tro, cây bắt lửa chậm lại cháy đượm và lâu, khi tắt lửa rồi chuyển thành than vẫn có thể dùng để nướng khô, nướng cá, nướng thịt hoặc nấu nước châm trà. 

Những cự củi trong sân của ngôi nhà ở miền quê.  

Để có cự củi gọn gàng, đẹp mắt, đủ các loại củi là cả quá trình vất vả của ông bà, cha mẹ tôi ngày ấy. Nhà nội tôi có khoảng sân rộng, mỗi buổi chiều trời trong, gió mát, mẹ tôi pha bình trà nóng đem ra để sẵn trên bàn ở sân để cả nhà cùng xúm xít ra sân chẻ củi, xếp củi.

Cha tôi cùng ông nội cưa mấy khúc cây to, chẻ những khúc cây đó ra thành từng miếng nhỏ gọn để dễ chụm trong bếp cà ràng. Mẹ tôi ngồi một bên chặt củi dừa, những tàu dừa già được lôi xuống hoặc tự rụng chất đầy trong sân. Mẹ róc hết lá dừa, gom lại thành từng bó lớn chất vào gác bếp, phần tàu dừa chặt thành từng đoạn ngắn. Bà nội xếp tàu dừa thành từng lớp chéo nhau để các thanh củi có khoảng hở phơi nhanh khô, lớp củi nào khô hẳn nội mới xếp lên cự. 

Người dân miền quê là vậy, nhất là người lớn, dù gia đình nghèo hay khá giả vẫn giữ gìn nếp sống khi no biết để dành lúc đói, khi trời nắng vẫn phải biết lo đến lúc mưa dầm, đạo lý đó ông bà, cha mẹ vẫn nhắc chúng tôi. Bất kỳ vật dụng nào cũng được tận dụng và sử dụng đúng mức, không hoang phí, củi cũng vậy, mặc dù có nhiều nhưng nếu không trữ sẵn củi khô, tháng mưa dầm nhiều sẽ không có củi để nhóm lửa nấu cơm. 

Người phụ nữ đang xếp củi để phơi khô trước khi xếp lên cự.

Trong chái bếp của nhà quê, cự củi biểu hiện cho sự lo xa ấy. Cái cự củi không bao giờ vơi, xài một hai ngày là lại đi tìm thêm để bổ sung cho cự củi luôn đầy ắp. Cự củi biểu hiện cho tính chăm chỉ, cần mẫn của những người ở quê, nhất là phụ nữ. Nhìn vào cách chất cự củi cũng biết tính cách của người làm nên nó. Những cái cự củi ngay ngắn, củi loại nào chất theo loại ấy là biểu hiện cho tính khéo léo, tỉ mỉ của chủ nhà. 

Những cự củi để ngoài sân còn được chuẩn bị sẵn những tấm cao su phòng khi mưa đột ngột. Mỗi khi trời vừa có đám mây đen thì việc đầu tiên nội tôi gọi mấy đứa cháu nội làm là gom củi, đậy củi lại. Những lúc đó chúng tôi đang chơi tống lon ngoài sân liền chạy lại giúp nội. 

Chiếc cự củi dài bên hiên nhà nội là nơi cho chúng tôi bao kỷ niệm. Mỗi buổi tan trường, khi trời trong xanh, mát mẻ chúng tôi lại ra đó chơi trò trốn tìm. Thằng Tư hay chọc ghẹo em nhỏ, bé Út 3 tuổi rượt theo thằng Tư chạy vòng quanh cự củi, nhìn vừa đáng yêu vừa mắc cười. Tiếng cười giòn giã của chúng tôi vang vọng một góc sân. 

Nhờ có chiếc cự củi, mỗi khi nấu cơm chiều, mẹ tôi có thể dễ rút ra những cây củi cần xài, cơm canh nóng hổi cũng được nấu xong nhanh chóng. Cả nhà ngồi dưới tán cây vú sữa trước nhà, quây quần bên nhau thưởng thức bữa cơm đầm ấm, chan hòa. Mỗi khi nhà có đám tiệc, chiếc cự củi càng quan trọng, số củi được đem về càng nhiều để đủ dùng nấu các món ăn với số lượng nhiều. 

Những ngày giáp tết, gia đình tôi tranh thủ tìm một số củi chắc cây để dành nấu bánh. Chiều cuối năm, nội và mẹ tôi tranh thủ gói xong thúng bánh tét, ông nội và cha bắc nước nấu bánh ngoài sân, chúng tôi chạy ra cự củi ôm mấy cây củi chắc cho nội nấu bánh. 

Bên nồi bánh tỏa hương nếp thơm lừng, cha tôi sắp thêm một mớ củi bên cạnh để nướng bánh phồng, mẹ tôi đem cái cà ràng ra đây sên mứt dừa. Trên manh chiếu mỏng dưới sân đất trước nhà, chúng tôi gối đầu lên chân nội, nội vừa xoa đầu vừa kể chuyện cho chúng tôi nghe.

Tôi nhìn lên bầu trời không trăng không sao của đêm giao thừa, hơi sương cũng dần se lạnh nhưng đã có ngọn lửa hồng vẫn cháy đượm, cùng tình yêu thương của ông bà, cha mẹ đã sưởi ấm cả một khung trời tuổi thơ của tôi, không dễ phai nhòa trong ký ức.

Bài và ảnh: NHÃ UYÊN

  • Từ khóa:
  • Chiếc cự củi

Tin cùng mục

Trao 20 giải tại hội thi “Hát khúc khải hoàn”

Trao 20 giải tại hội thi “Hát khúc khải hoàn”

Địa danh Rạch Giá qua các thời kỳ lịch sử

(KGO) - Địa danh Rạch Giá mặc dù đã xuất hiện từ khi thành lập trấn Hà Tiên năm 1708 nhưng đó chỉ là một cụm dân cư xung quanh rạch Giá và về sau trở thành tên một ngôi chợ chứ không phải là tên một đơn vị hành chính.

  • Khoảng 1.000 cán bộ, nhân viên Vingroup tham gia giải chạy vì sức khỏe và môi trường xanh
    Khoảng 1.000 cán bộ, nhân viên Vingroup tham gia giải chạy vì sức khỏe và môi trường xanh
  • TP. Rạch Giá bế mạc giải bóng chuyền hơi nữ năm 2025
    TP. Rạch Giá bế mạc giải bóng chuyền hơi nữ năm 2025
  • Về tên gọi Rạch Giá
    Về tên gọi Rạch Giá
  • An Minh vô địch giải bóng đá 7 người
    An Minh vô địch giải bóng đá 7 người

Tin nổi bật

Thủ tướng chỉ đạo tổ chức tốt kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông trong bối cảnh tinh gọn bộ máy

Thủ tướng chỉ đạo tổ chức tốt kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông trong bối cảnh tinh gọn bộ máy

Lãnh đạo tỉnh Kiên Giang thăm Đội K92 làm nhiệm vụ tại Vương quốc Campuchia

Lãnh đạo tỉnh Kiên Giang thăm Đội K92 làm nhiệm vụ tại Vương quốc Campuchia

Mất cân bằng giới tính tại Việt Nam ngày càng nghiêm trọng

Mất cân bằng giới tính tại Việt Nam ngày càng nghiêm trọng

Tổng Bí thư yêu cầu nghiên cứu miễn viện phí toàn dân giai đoạn 2030-2035

Tổng Bí thư yêu cầu nghiên cứu miễn viện phí toàn dân giai đoạn 2030-2035

Tuyên bố chung về việc thiết lập quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam - Kazakhstan

Tuyên bố chung về việc thiết lập quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam - Kazakhstan

Chú trọng an toàn thực phẩm  bếp ăn tập thể

Chú trọng an toàn thực phẩm bếp ăn tập thể

Lấy ý kiến nhân dân về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013

Lấy ý kiến nhân dân về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013

Rà soát, đôn đốc thực hiện các nhiệm vụ, chỉ tiêu quý II theo kịch bản tăng trưởng

Rà soát, đôn đốc thực hiện các nhiệm vụ, chỉ tiêu quý II theo kịch bản tăng trưởng

  • Ẩm thực
  • Chính trị
  • Nông thôn mới
  • Xây dựng Đảng
  • Kinh tế
  • Phóng sự - Ghi chép
  • Thời trang
  • Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
  • Xã hội
  • Bạn đọc
  • Nhân sự
  • Tinh gọn bộ máy
  • Văn hóa - Giải trí
  • Cải cách hành chính
  • Giáo dục
  • Khoa học - Công nghệ
  • Quốc phòng - An ninh
  • Đối ngoại
  • Pháp luật
  • Du lịch
  • Sức khỏe
  • Thế giới
  • Truyện ngắn
  • Thơ
  • Tản văn
Media Báo in
  • Theo dõi báo Kiên Giang trên
  • Cơ quan chủ quản: Tỉnh ủy Kiên Giang
  • Tổng Biên tập: LÂM VĂN SỂN
  • Phó Tổng Biên tập: Võ Hoàng Đương - Nguyễn Việt Tiến - Lâm Việt Khởi
  • Toà soạn: Số 16 đường Mạc Đĩnh Chi, TP. Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang
  • Điện thoại: 0297.3899008 - Email: toasoan@baokiengiang.vn; baokiengiangdt@gmail.com (chuyên mục văn nghệ)
  • © 2021 Bản quyền thuộc về Báo Kiên Giang
  • Liên hệ quảng cáo: 0297.3949460. - Fax: 0297.3877518
  • Giấy phép số 60/GP-BTTTT do Bộ Thông tin và Truyền thông, cấp ngày 25/01/2022 
  • Ghi rõ nguồn khi phát hành thông tin tại website này.

Tổng số lượt truy cập: