Thủy sản Việt và “cuộc hẹn” chuyển đổi xanh

Đổi mới công nghệ - Chìa khóa chuyển mình

Hội thảo “Phát triển bền vững ngành thủy sản” có sự góp mặt của đại diện Cục Thủy sản, Kiểm ngư, Sở Nông nghiệp và Môi trường Khánh Hòa, các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực thủy hải sản, viện nghiên cứu, trường đại học, cùng doanh nghiệp đầu ngành và ngư dân địa phương.

Đây là một trong những diễn đàn đa phương hiếm hoi tập trung thảo luận thực chất về chiến lược phát triển thủy sản - lĩnh vực đang chịu sức ép lớn từ biến đổi khí hậu, suy giảm đa dạng sinh học và yêu cầu hội nhập các tiêu chuẩn xuất khẩu bền vững.

Tiến sĩ Lê Thái Hà phát biểu khai mạc sự kiện, khẳng định tầm quan trọng của kết nối các bên liên quan để thúc đẩy phát triển bền vững thực chất trong ngành thủy sản.

Phát biểu khai mạc, Tiến sĩ Lê Thái Hà - Giám đốc Điều hành Quỹ vì tương lai xanh, nhấn mạnh: “Thủy sản không chỉ là ngành kinh tế mũi nhọn mà còn là thước đo sức khỏe của hệ sinh thái biển. Thách thức hiện nay không chỉ là tăng trưởng mà là phát triển hài hòa giữa kinh tế, môi trường và an sinh. Chuyển đổi xanh cần sự đồng kiến tạo - nơi tri thức, sáng kiến và nguồn lực hội tụ”.

Sự kiện được tổ chức trong bối cảnh Quyết định 911/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về kiểm soát ô nhiễm môi trường thủy sản chính thức đi vào cuộc sống. Mục tiêu kép là vừa nâng cao năng lực cạnh tranh của thủy sản Việt, vừa giảm thiểu phát thải và bảo vệ biển.

Với lợi thế gần 500km bờ biển sau khi sáp nhập với Ninh Thuận, Khánh Hòa được đánh giá là địa phương “nắm giữ chìa khóa” chuyển đổi xanh trong ngành thủy sản.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Chu Hồi - Phó Chủ tịch thường trực Hội thủy sản Việt Nam (VINAFIS), cùng các chuyên gia trao đổi chuyên sâu về các giải pháp đổi mới sáng tạo xây dựng chuỗi cung ứng xanh cho ngành.

Theo số liệu từ UBND tỉnh, kim ngạch xuất khẩu thủy sản năm 2024 đạt 729 triệu USD, chiếm hơn 41% tổng xuất khẩu toàn tỉnh. Tuy nhiên, tình trạng khai thác ven bờ quá mức, rác thải nhựa, thiếu quy trình nuôi bền vững đã gây tác động không nhỏ tới môi trường biển.

Hướng tới giải bài toán phát triển kinh tế bền vững song hành với bảo vệ môi trường, ông Nguyễn Duy Quang, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Khánh Hòa, chia sẻ mô hình nuôi biển công nghệ cao ngoài khơi ứng dụng lồng HDPE, sử dụng hệ thống camera giám sát và định vị. Giải pháp do Quỹ Thiện Tâm (Tập đoàn Vingroup) hỗ trợ, đang bước đầu cho thấy hiệu quả rõ rệt, vừa giảm rủi ro thiên tai, vừa tăng sản lượng và hạn chế xả thải.

Ông Nguyễn Duy Quang - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Khánh Hòa chia sẻ về mô hình “Nuôi biển công nghệ cao” nhằm nâng cao năng suất mà vẫn đảm bảo phát triển bền vững.

Đề xuất đổi mới mô hình nuôi và chế biến, Tiến sĩ Phạm Anh Tuấn - Nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Thủy sản Việt Nam (VINAFIS), chia sẻ công nghệ nuôi tôm 2 giai đoạn giảm kháng sinh, ao nuôi cá tra chạy năng lượng mặt trời, mô hình nuôi tuần hoàn (tôm - rong - cá), giúp giảm phát thải và nâng hiệu quả kinh tế.

Trong khi đó, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Minh Hoàng - Viện trưởng Viện Nuôi trồng thủy sản - Trường Đại học Nha Trang, lại nhấn mạnh vai trò của kỹ thuật tuần hoàn, kinh tế tuần hoàn và liên kết chặt chẽ giữa viện - doanh nghiệp - địa phương trong việc tăng năng suất và bảo vệ tài nguyên.

Là doanh nghiệp dẫn đầu trong lĩnh vực chế biến, xuất khẩu thủy sản, Tập đoàn Thủy sản Minh Phú mang đến góc nhìn từ thực tiễn sản xuất. Bà Lê Thị Dịu Minh - Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Thủy sản Minh Phú, cho biết doanh nghiệp đang áp dụng nguyên liệu bền vững trong thức ăn, tích hợp công nghệ tuần hoàn khép kín, tái sử dụng phụ phẩm và giảm phụ thuộc khai thác tự nhiên.

Ủng hộ các giải pháp trên, ông Nguyễn Hoài Nam - Tổng Thư ký VASEP, kiến nghị Nhà nước sớm hoàn thiện chính sách hỗ trợ chuyển đổi xanh, đầu tư vào hạ tầng nuôi hiện đại và thúc đẩy chuỗi liên kết vùng trong sản xuất - tiêu thụ.

Các chuyên gia đã cùng đưa ra những nghiên cứu, phương thức thực hành thiết thực nhằm đổi mới ngành thủy sản, hướng tới kinh tế tuần hoàn.

Đối tác kết nối - Tác nhân xúc tác

Chia sẻ về ý nghĩa của chiến dịch “Cùng hành động vì biển xanh”, Tiến sĩ Lê Thái Hà cho biết: “Chúng tôi tin rằng con đường phía trước đòi hỏi sự đồng kiến tạo - nơi tri thức, sáng kiến và nguồn lực cùng hội tụ. Quỹ vì tương lai xanh cam kết không chỉ là một đối tác kết nối, mà còn là tác nhân xúc tác - thúc đẩy đối thoại đa chiều, hỗ trợ chuyển đổi mô hình phát triển, và lan tỏa các thực hành đổi mới có trách nhiệm”.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Sắc - Chủ tịch VASEP, phát triển bền vững không còn là lựa chọn, mà là con đường duy nhất để giữ vững vị thế xuất khẩu, đảm bảo sinh kế cho hàng triệu người dân ven biển. “Hội thảo là điểm khởi đầu cho tư duy liên ngành, gắn kết nhiều chủ thể cùng kiến tạo một lộ trình chuyển đổi thực chất”, Chủ tịch VASEP khẳng định.

Bà Nguyễn Thị Thu Sắc - Chủ tịch VASEP nhấn mạnh tầm quan trọng tất yếu của phát triển bền vững trong ngành thủy sản.

Hội thảo khép lại với nhiều đề xuất và sáng kiến mang tính ứng dụng cao, mở ra những hướng tiếp cận mới cho sự phát triển bền vững của ngành thủy sản Việt. Sự kiện đồng thời khẳng định vai trò của Quỹ vì tương lai xanh trong việc khởi xướng và kết nối, tạo nền tảng đối thoại đa chiều giữa các bên, từ đó thúc đẩy quá trình chuyển đổi kịp thời - hành động quyết liệt - liên kết đa phương để ngành thủy sản chuyển mình mạnh mẽ, xanh hơn và bền vững hơn.

Quỹ vì tương lai xanh được Tập đoàn Vingroup thành lập tháng 7-2023 nhằm góp phần hiện thực hóa mục tiêu Net Zero vào năm 2050 của Việt Nam. Đến nay, quỹ đã triển khai hàng loạt chương trình thiết thực: Chiến dịch “Thứ tư ngày xanh” - khuyến khích tiêu dùng bền vững; “Mùa hè xanh 2024” với sự tham gia của hơn 7.000 sinh viên tình nguyện từ 30 trường đại học; các cuộc thi “Tiếng nói xanh” và “Gửi tương lai xanh 2050” thu hút 23.000 học sinh từ 61 tỉnh, thành phố tham gia. Với vai trò “đối tác kết nối - tác nhân xúc tác”, quỹ hướng tới xây dựng các mô hình thực hành đổi mới bền vững, khơi mở hành trình xanh trong từng lĩnh vực kinh tế - xã hội.

Tin và ảnh: ĐỨC HOÀNG