Độc đáo nghề dỡ chà bắt cá

Theo chân ông Nguyễn Văn Trung (58 tuổi), người có hơn 40 năm trong nghề dỡ chà, ngụ khu phố 4, thị trấn Giồng Riềng, chúng tôi di chuyển bằng võ lãi trên kênh xáng Thạnh Hòa rồi rẽ vào kênh Giồng Đá, xã Bàn Thạch (Giồng Riềng), nơi có một đống chà đầy ắp lục bình, bên cạnh là chiếc ghe đục của ông Trung. Đống chà này ông Trung dỡ ăn chia với chủ nhà.

Dỡ chà là công việc đòi hỏi mất nhiều thời gian, công sức nên những người làm nghề này phải dậy từ sớm. Từ 6 giờ sáng, ông Trung đã cùng 3 người chuyên hành nghề dỡ chà đã có mặt tại kênh Giồng Đá để bắt tay vào công việc. Đống chà khá to nên phải mất hơn 30 phút ông Trung và những người đi cùng mới dùng lưới bao xong đống chà, có người phải lặn sâu xuống để cài mép lưới giữ cá khỏi thoát ra ngoài. Khi bao lưới xong, mọi người phân công nhau, người nhổ cọc, người dỡ chà và thu hẹp dần vòng lưới lại để gom bắt cá. Từng nhánh chà được những người tham gia lặn rút lên và chuyền tay nhau đưa ra ngoài lưới.

Trước khi dỡ chà thu hoạch cá, ông Nguyễn Văn Trung dùng lưới bao quanh đống chà.

Theo ông Trung, trước đây nguồn lợi cá, tôm còn nhiều nên mỗi tháng dỡ chà một lần. Khoảng 10 năm trở lại đây, cá, tôm ít hơn nên 3-4 tháng mới có cá thu hoạch. Thời điểm dỡ chà thích hợp từ tháng 12 đến tháng 4 âm lịch năm sau. Cá dỡ chà thường có những loại như cá trê trắng, cá chốt, cá sặc, cá tra…

Người dân dùng nhiều loại nhánh cây như trâm bầu, xoài, tre, mít, dâu để chất chà trên sông, kênh, rạch. Đống chà thường rộng từ 30-50m2, dỡ được 4 lần/năm, mỗi lần có thể bắt từ vài chục đến vài trăm kí lô gam cá các loại tùy theo mùa. Mỗi đống chà dỡ mất 6-7 tiếng, có khi hơn tùy theo đống chà lớn hay nhỏ, nhân công nhiều hay ít. Vì vậy, người dỡ phải có sức chịu lạnh tốt.

Nghỉ trưa ăn vội bữa cơm trên chiếc ghe đục giữa chòng chành sóng nước, ông Trung và những người đi cùng nhanh chóng trở lại công việc dỡ chà. Khi lưới bao quanh đống chà được phăng dần, những con cá trê, cá mè vinh từ dưới nước bắt đầu nhảy lên mặt nước, có con bị dính lại trên thành lưới giãy giụa.

Ông Nguyễn Văn Trung (ngồi bìa phải) và những người đi cùng đang phân loại cá vừa dỡ được tại một đống chà ở ấp Giồng Đá, xã Bàn Thạch (Giồng Riềng).

Tham gia dỡ chà có ông Trương Văn Minh, ngụ khu phố 4, thị trấn Giồng Riềng. Sau khi lặn sâu dưới nước để dọn sạch mớ chà còn lại dưới đáy, ông Minh khoe con cá mè vinh khá to ông vừa bắt được. Thành quả sau 7 tiếng hết ngâm mình dưới nước lại phơi nắng vất vả là mẻ cá hơn 70kg với đủ loại gồm cá chốt, cá trê trắng, cá tra, lóc, sặc…

Anh Huỳnh Văn Tuấn (38 tuổi), ngụ ấp Xẻo Mây, xã Thạnh Hòa (Giồng Riềng) cũng tham gia dỡ chà với ông Trung nói: “Trước đây cá nhiều, mỗi đợt chúng tôi kiếm được vài trăm ký, giờ thì chỉ vài chục. Để giữ cá còn sống và bán được giá, chiếc ghe di chuyển để dỡ chà là loại ghe có đục nhiều lỗ bên mạn để nước có thể ra vào. Cá sau khi được phân loại sẽ được đổ xuống đáy ghe và chở đem bán”.

Mặc dù công việc dỡ chà vất vả, gặp những hôm sương mù gió lạnh, nhiều người phải uống rượu khi xuống nước cho đỡ lạnh nhưng họ ít khi nhận thù lao bằng tiền mà chỉ nhận cá mang về. Sau một ngày vất vả, những người dỡ chà thích ngồi bên nhau để chia sẻ những vui buồn và tận hưởng miếng ngon mà thiên nhiên ban tặng.

Ông Trung nói: “Cá sau khi chia với chủ còn lại sẽ được bán và chia tiền cho những người đi cùng. Hôm nào trúng cá thì mỗi người được 300-500 ngàn đồng/ngày, hôm cá ít lỗ vốn chuyến đi. Nghề này cực nhưng vì mê mà cứ đeo hoài”.

Bài và ảnh: ĐẶNG LINH