Tiến tới xây dựng thương hiệu lúa thơm, tôm sạch vùng đồng bằng sông Cửu Long

Phát biểu khai mạc diễn đàn, đồng chí Trần Thanh Nam cho biết mô hình tôm - lúa phát triển từ năm 2000 khi Nghị quyết số 09/2000/NQ-CP của Chính phủ cho phép chuyển đổi những vùng đất kém hiệu quả sang nuôi tôm. Năm 2000, diện tích nuôi tôm - lúa đạt khoảng 71.000ha. Đến năm 2021, diện tích nuôi tôm - lúa đạt gần 207.768ha, chiếm gần 29,6% so diện tích nuôi tôm của các tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long, sản lượng tôm nuôi đạt 128.752 tấn.

Về sản xuất lúa gạo, sản lượng lúa năm 2021 đạt 43,86 triệu tấn, tăng 1,1 triệu tấn so năm 2020, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Tuy nhiên, mô hình canh tác tôm - lúa vùng đồng bằng sông Cửu Long còn nhiều khó khăn, bất cập về tổ chức, chỉ đạo sản xuất, kỹ thuật, biến đổi khí hậu, kết cấu hạ tầng, thị trường, quan trắc, cảnh báo môi trường, dịch bệnh, công tác khuyến ngư và khoa học, công nghệ…

Đồng chí Trần Thanh Nam cho rằng thông qua diễn đàn lần này, các đại biểu trao đổi, thảo luận vấn đề về hiện trạng, tiềm năng phát triển bền vững mô hình tôm - lúa vùng đồng bằng sông Cửu Long; đánh giá khó khăn, vướng mắc khi sản xuất tôm - lúa trong điều kiện biến đổi khí hậu, môi trường bị ô nhiễm; phân tích, đánh giá chuyên sâu về giải pháp xử lý môi trường trong sản xuất tôm - lúa nhằm hướng tới sản xuất tôm - lúa bền vững cho vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Đại diện tỉnh Kiên Giang phát biểu tại diễn đàn, đồng chí Lê Quốc Anh cho biết là tỉnh chịu tác động lớn của biến đổi khí hậu, những năm qua Kiên Giang mạnh dạn chuyển đổi nhiều diện tích đất sản xuất lúa kém hiệu quả sang mô hình tôm - lúa, giúp mang lại hiệu quả kinh tế gấp 3-4 lần so độc canh cây lúa. Giai đoạn 2010-2020, diện tích tôm - lúa của tỉnh tăng bình quân 6,67%/năm, lợi nhuận bình quân hơn 110 triệu đồng/ha/năm. Tại diễn đàn này, Kiên Giang mong nhận được nhiều bài học kinh nghiệm, giải pháp trong quản lý, cải tạo môi trường nuôi tôm - lúa để phát triển mô hình tôm - lúa bền vững.

Đồng chí Trần Thanh Nam (hàng sau, thứ ba, từ trái qua) - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng lãnh đạo Trung tâm Khuyến nông quốc gia, Tổng cục Thủy sản chứng kiến lễ ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác sản xuất tôm - lúa giữa doanh nghiệp và hợp tác xã trên địa bàn Kiên Giang.  

Theo các chuyên gia về lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, mô hình tôm - lúa tại vùng đồng bằng sông Cửu Long đang bộc lộ một số bất lợi như người dân chưa được tập huấn kỹ thuật nuôi thường xuyên, chủ yếu nuôi theo kinh nghiệm nên năng suất không ổn định; người dân ít quan tâm đến chất lượng con giống nên dễ xảy ra dịch bệnh; sản xuất lúa phụ thuộc vào thời tiết và nguồn nước ngọt, chưa có giống lúa đặc thù cho từng vùng nên năng suất và chất lượng chưa cao và ổn định; người dân thiếu vốn sản xuất…

Các đại biểu thảo luận và đưa ra nhiều giải pháp để phát triển bền vững mô hình tôm - lúa vùng đồng bằng sông Cửu Long, trong đó mong các địa phương đầu tư nâng cấp, cải tạo kết cấu hạ tầng, nhất là thủy lợi phục vụ sản xuất tôm - lúa; quy hoạch vùng nuôi tôm - lúa tập trung và tổ chức lại sản xuất, khắc phục tình trạng sản xuất nhỏ lẻ để tạo thuận lợi cho việc quản lý môi trường nuôi và xử lý chất thải ra môi trường.

Các mô hình trình diễn khuyến nông sau khi triển khai có hiệu quả tại địa phương cần bố trí bổ sung kinh phí để nhân rộng; khuyến khích triển khai mô hình nuôi đảm bảo an toàn thực phẩm, theo VietGAP, theo hướng hữu cơ, nhất là quan tâm đến việc xây dựng thương hiệu cho sản phẩm; xây dựng tổ hợp tác, mô hình tôm - lúa theo chuỗi giá trị đảm bảo lợi ích cho nông dân. Các viện, trung tâm nghiên cứu, trường đại học đẩy mạnh chuyển giao quy trình nuôi tôm thương phẩm và trồng lúa chất lượng cao, đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu; các địa phương tăng cường tập huấn cho nông dân áp dụng công nghệ mới vào sản xuất, tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân về sản xuất sản phẩm thủy sản sạch, đảm bảo chất lượng trước khi cung ứng ra thị trường…

Phát biểu kết luận tại diễn đàn, đồng chí Trần Thanh Nam đề nghị Trung tâm Khuyến nông quốc gia, Tổng cục Thủy sản, Cục Trồng trọt tập hợp các ý kiến đóng góp tại diễn đàn tham mưu cho lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề xuất giải pháp nhằm đưa sản xuất tôm - lúa vùng đồng bằng sông Cửu Long phát triển bền vững.

Qua diễn đàn này, đồng chí Trần Thanh Nam đề nghị các địa phương rà soát lại quy hoạch sản xuất vùng tôm - lúa hợp lý để tính toán đầu tư về hạ tầng thủy lợi khép kín phục vụ nuôi tôm và trồng lúa. Trung tâm Khuyến nông quốc gia cùng với Tổng cục Thủy sản, Cục Trồng trọt xây dựng khung chương trình đào tạo chuẩn để định hướng tập huấn cho người dân sản xuất tôm - lúa bền vững. Trung tâm Khuyến nông quốc gia phối hợp với ủy ban nhân dân các tỉnh Cà Mau, Kiên Giang xây dựng vùng quy hoạch tôm - lúa 30.000ha; hỗ trợ các tỉnh xây dựng hợp tác xã và hỗ trợ kỹ thuật để hình thành vùng tôm - lúa đạt chuẩn, tiến tới xây dựng thương hiệu lúa thơm, tôm sạch vùng đồng bằng sông Cửu Long…

Dịp này, các doanh nghiệp và hợp tác xã trên địa bàn tỉnh Kiên Giang ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác sản xuất tôm - lúa.     

Tin và ảnh: THÙY TRANG