Hợp tác lúa gạo Việt Nam - Cuba: Gieo mồ hôi, gặt mùa vàng

Trong chuyến thăm làm việc tại tỉnh Matanzas, Đại sứ Việt Nam tại Cuba Lê Quang Long đã đến thăm Dự án hợp tác Việt Nam - Cuba phát triển sản xuất lúa gạo ở huyện Calimete. Ảnh: Mai Phương/TXVN

Cơn mưa đá bất thường quét qua cánh đồng lúa Calimete đêm trước chuyến thăm của Đại sứ Việt Nam tại Cuba Lê Quang Long để lại những vệt tan hoang trên những thửa ruộng đang sắp vào vụ gặt.

Nhưng nắng mưa là chuyện của trời, vượt nắng thắng mưa để giúp bà con có những mùa vàng bội thu là mục tiêu của các chuyên gia Việt Nam và Cuba tham gia dự án hợp tác phát triển sản xuất lúa gạo tại đây.

Trong chuyến thăm làm việc tại tỉnh Matanzas, Đại sứ Việt Nam tại Cuba Lê Quang Long đã đến thăm dự án, tận mắt chứng kiến những thành tựu ấn tượng và sức bền của hơn hai thập kỷ hợp tác giữa hai nước.

Giữa cánh đồng vừa chịu ảnh hưởng của thiên tai, những bông lúa vẫn trĩu nặng dưới nắng vàng Caribe.

Theo báo cáo của Ban quản lý dự án phía Cuba, giai đoạn 2020-2025 của Dự án hợp tác Việt Nam - Cuba phát triển sản xuất lúa gạo ở huyện Calimete, tỉnh Matanzas, đã đạt được những kết quả vượt bậc.

Tại mô hình trình diễn số 4, nơi được áp dụng kỹ thuật tiên tiến nhất, năng suất lúa năm 2024 đạt 11,16 tấn/ha/2 vụ/năm, vượt xa mục tiêu 10 tấn/ha/năm và cao gấp 3-4 lần so với năng suất trung bình toàn quốc.

Ở quy mô sản xuất đại trà (mô hình 5), 1.951,38 ha trong số 5.798,88 ha lúa đã gieo trồng đã cho năng suất 5,31 tấn/ha, cao gấp 3 lần so với mặt bằng chung của ngành lúa gạo Cuba.

Tổng sản lượng lúa thu hoạch trong vụ Đông 2024-2025 đạt 13.005,54 tấn, trong đó riêng mô hình 5 đóng góp 10.368,49 tấn.

Dự án không chỉ dừng lại ở việc nâng cao năng suất mà còn xây dựng được hệ thống hạ tầng đồng bộ. Đến nay đã có 4.708 ha được san phẳng bằng công nghệ laser, 2.757 km đường giao thông nội đồng được nâng cấp cùng với 5.942 km kênh mương được cải tạo.

Hệ thống này không chỉ phục vụ sản xuất lúa gạo, giúp tối ưu hóa quy trình tưới tiêu và quản lý đồng ruộng, mà còn tạo nền tảng phát triển cho nhiều loại cây trồng khác.

Tại mô hình trình diễn số 4, nơi được áp dụng kỹ thuật tiên tiến nhất, năng suất lúa năm 2024 đạt 11,16 tấn/ha/năm, vượt xa mục tiêu 10 tấn/ha/năm và cao gấp 3-4 lần so với năng suất trung bình toàn quốc. Ảnh: Mai Phương/TTXVN

Về đào tạo nhân lực, dự án đã tổ chức 3.398 hoạt động khuyến nông, đào tạo cho 29.207 lượt nông dân, kỹ thuật viên và cán bộ quản lý. Đặc biệt, 25 giống lúa Việt Nam đã được đưa vào thử nghiệm tại Cuba, trong đó 4 giống triển vọng đang hoàn tất thủ tục đăng ký với tên gọi đặc biệt “ViBa” nhằm tôn vinh thành tựu hợp tác Việt Nam - Cuba.

Trong khuôn khổ dự án, Việt Nam cũng hỗ trợ Cuba trang bị hệ thống máy móc, thiết bị nông nghiệp đồng bộ gồm máy kéo, máy gặt đập liên hợp hiện đại, các thiết bị nông nghiệp chuyên dụng, hệ thống máy tính và thiết bị phòng thí nghiệm, vật tư nông nghiệp bao gồm thuốc bảo vệ thực vật và phân bón… với tổng giá trị lên tới hơn 17 triệu USD.

Nguồn lực quan trọng này đã góp phần nâng cao năng suất lao động lên 40-50% so với phương thức canh tác truyền thống, đồng thời giảm thiểu đáng kể tổn thất sau thu hoạch.

Sau khi nghe Giám đốc dự án phía Cuba Dania Rivero Batista trình bày thông tin tổng quan về dự án từ khi triển khai đến nay, Đại sứ Lê Quang Long nhấn mạnh ý nghĩa to lớn của dự án hợp tác sản xuất lúa gạo giữa hai nước tại huyện Calimete nói riêng và Cuba nói chung đối với mục tiêu tự túc lương thực của đảo quốc Caribe này.

Theo ông Lê Quang Long, dự án thí điểm về hợp tác phát triển cây có hạt này là một hình mẫu hiệu quả cần được nhân rộng trong tương lai. Đại sứ khẳng định cả hai chính phủ luôn sẵn sàng tạo mọi điều kiện thuận lợi để dự án này tiếp tục phát triển và đóng góp vào nhiệm vụ đảm bảo an ninh lương thực của Cuba.

Được triển khai từ năm 2003 bao gồm các hoạt động cử chuyên gia lúa gạo của Việt Nam sang Cuba hướng dẫn trực tiếp người dân thay đổi phương thức canh tác, tổ chức các lớp tập huấn tại Việt Nam, trao tặng một số máy móc nông nghiệp chuyên dụng, những cánh đồng lúa ở huyện Calimete chính là kết quả của sự hỗ trợ kỹ thuật của các chuyên gia Việt Nam nhằm giúp Cuba tự chủ về nguồn cung cấp lúa gạo từ nhiều năm qua.

Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp Cuba, nhờ áp dụng thành công kỹ thuật canh tác lúa của Việt Nam, lượng gạo nhập khẩu của Cuba đã giảm đáng kể từ mức 400.000-450.000 tấn/năm giai đoạn 2005-2011 xuống còn khoảng 220.000 tấn/năm trong giai đoạn 2020-2024.

Đặc biệt, năm 2024, Cuba ghi nhận mức nhập khẩu gạo thấp nhất từ trước đến nay, chỉ 210.000 tấn, nhờ sản lượng lúa nội địa tăng đột phá từ các mô hình hợp tác với Việt Nam.

Dự kiến đến năm 2025, với việc mở rộng áp dụng giống lúa ViBa và công nghệ tưới tiêu tiên tiến, Cuba có thể giảm thêm 10-15% lượng gạo nhập khẩu, tiến gần hơn đến mục tiêu tự chủ lương thực.

Dù vừa trải qua thiệt hại do mưa đá, các chuyên gia hai nước vẫn lạc quan về triển vọng của dự án. Ông Orlando Linares Morrell, Chủ tịch Tập đoàn Nông nghiệp (GAG) thuộc Bộ Nông nghiệp Cuba, chia sẻ: “Nhờ chuyển giao công nghệ từ các chuyên gia Việt Nam, chúng tôi đã xây dựng được hệ thống sản xuất lúa bền vững, có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu”.

Ông Gerardo Rodríguez, một trong những hộ sản xuất tham gia dự án, không giấu nổi niềm tự hào: “Những gì chúng tôi học được từ các chuyên gia Việt Nam không chỉ là kỹ thuật canh tác, mà còn là tinh thần bền bỉ, sáng tạo vượt qua mọi thách thức. Ngay cả khi mưa đá phá hủy một phần cánh đồng, chúng tôi vẫn tin vào một vụ mùa bội thu”.

Chuyên gia Việt Nam và Cuba giúp nông dân có những mùa vàng bội thu, góp phần thực hiện nhiệm vụ đảm bảo an ninh lương thực của Cuba. Ảnh: Mai Phương/TTXVN

Theo ông Phạm Văn Thuận - Trưởng Đoàn chuyên gia lúa gạo Việt Nam, dự án nhận được sự quan tâm đặc biệt của các cấp chính quyền Cuba.

Đội ngũ chuyên gia hai nước đã làm việc cùng nhau nhiều năm, thấu hiểu văn hóa và cách làm việc của nhau nên việc trao đổi chuyên môn, truyền đạt kỹ thuật trở nên rất thuận lợi.

Khó khăn lớn nhất là tình trạng thiếu hụt năng lượng (điện, xăng, dầu) và vật tư máy móc của nước bạn, tuy nhiên đến nay dự án không chỉ đạt mà còn vượt mọi chỉ tiêu đề ra, từ quy mô diện tích, năng suất đến sản lượng…

Hôm nay, khi nhìn lại hành trình 20 năm hợp tác, có thể khẳng định rằng dự án lúa gạo Việt Nam - Cuba đã vượt xa ý nghĩa của một chương trình nông nghiệp thông thường.

Đó là câu chuyện về ý chí con người và về một tình hữu nghị vượt qua mọi khoảng cách địa lý.

Theo VietnamPlus